Gãy mắt cá chân- gãy weber

Định nghĩa:

Gãy Weber là loại gãy mà cơ chế chấn thương gián tiếp gây ra gãy xương mác.Mà vị trí gãy của xương mác so với khớp chày mác

Dịch tể học 

• Hay gặp trong các chấn thương chịu lực của cơ thể 
• Tần suất tăng gấp đôi so với năm 1960 
• Hay gặp ỏ phụ nữ lớn tuổi 
• Một mắt cá 68% 
• Hai mắt cá 25% 
• Ba mắt cá 7% 
• Gãy hở 2% 

Giải phẫu học

• Khớp cổ chân là một khớp phức tạp, bao gồm mặt khớp xương chày, xương mác, và xương sên
• Vòm xương sên và trần xương chày có dạng hình thang phía trước rộng 2,5 cm
• Khớp được giữ vững nhờ các dây chằng khớp cổ chân
• Bao gồm các dây chằng: chày mác trước,sau.dây chằng mác gót,chày sên,chày gót,mác sên

Sinh lý học khớp cổ chân

• Vận động trong 3 diện khớp
• Chịu tải gấp 4 lần trọng lượng của cơ thể
• Vận động của khớp gấp 45 độ duổi 20 độ
• Lệch xương sên ra ngoài 1mm giảm diện tiếp xúc của khớp lên đến 40%

Phân loại gãy khớp cổ chân

Phân loại theo Lauge Hansen

1. Loại gãy ngữa xoay ngoài,cổ chân bị vẹo xoay ngoài gây gãy chéo đầu dưới xương mác,gây rách dây chằng delta ở mắt cá trong hay gãy ngang mắt cá trong 
2. Loại gãy ngữa khép cổ chân bị vẹo vào trong làm gãy ngang đầu dưới xương mác và gãy cheo,đứng dọc ở mắt cá trong 
3. loại sấp dang gãy ngang mắt cá trong và gãy chéo xoắn mắt cá ngoài .tại đây đường gãy gần như nằm ngang 
4. Loại sấp xoay ngoài dây chằng mắt cá trong bị rách hay gãy mắt cá trong kèm gãy chéo xoắn xương mác ở tren khớp cổ chân 

Dựa vào vị trí gãy của xương mác so với gọng mộng chày mác

1. Weber A xương mác gãy dưới gọng 
2. Weber B xương mác gãy ngang gọng 
3. Weber C xương mác gãy trên gọng 

C1 dây chằng chày mác bị đứt
C2 xương mác gãy cao hơn và màng liên cốt bị rách rộng hơn 

Cơ chế thương tổn theo Lauge sen Denis Weber

Bảng phân loại Muller AO

Chủ yếu dựa vào nơi gãy của xương mác so với gọng mọng chày mác

Kiểu A Dưới gọng mộng chày mác 

• A1 gãy đơn thuần 
• A2 gãy kèm gãy mắt cá trong 
• A3 gãy kèm gãy mắt cá sau trong

Kiểu B Ngang dây chằng chày mác.

• B1 gãy xương mác đơn thuần .
• B2 kèm tổn thương bên trong, gãy mắt cá trong hay đứt dây chằng.
• B3 có thêm tổn thương bên trong kèm gãy xương chày ở đàu dưới phía sau ngoài.

Kiểu C gãy trên dây chằng chày mác

• Gãy trên dây chằng chày mác 
• C1 gãy thân xương mác đơn thuần 
• C2 gãy thân xương mác phức tạp 
• C3 gãy cao trên đầu xương mác 

Khám lâm sàng

• Khám mạch máu và thần kinh 
• Xem biến dạng khớp cổ chân. 
• Khám các dây chằng khớp cổ chân ấn dọc theo xương mác 
• Tìm điểm đau ở khớp cổ chân 
• Khám ở mặt trước mặt sau khớp cổ chân 
• Phát hiện tổn thương dây chằng chày mác 

Cận lâm sàng 

X quang 

• Phim thẳng để kiểm tra mặt trước mặt sau khớp cổ chân 
• Hình ảnh đầu trên của xương mác 
• Hình ảnh liên quan đến các chổ gãy khác như gãy xương gót và xương bàn 5 

Đánh giá 

• Chồng lên nhau của xương chày mác 
• Khớp chày mác có khoảng cách > 5mm là bất thường 
• Mặt khớp chày sên có độ nghiêng>2mm là bất thường

Các thông số X quang

• Khoảng sáng phía trong giãn rộng > 4 mm là bất thường 
• Nếu có nghi ngờ cần chụp bên lành để so sánh

• Chụp CT scanner khớp phát hiện đường gãy mà trên X quang không phát hiện được
• Chụp IMR giúp phát hiện được tổn thương dây chằng, gân sụn của xương sên, phát hiện tổn thương dây chằng chày mác

Điều trị

Điều trị bảo tồn

• Gãy vửng không di lệch 
• Khớp chày mác còn nguyên vẹn 
• Tình trạng bệnh nhân không chịu đựng được cuộc phẩu thuật và quá trình phẩu thuật 

Kỹ thuật: bó bột cẳng bàn chân( giữ bột 4-> 6 tuần)

Nắn lại chụp chiếu dưới X quang
Gộng mộng chày mác< 3mm thì không cần phải mổ

Điều trị phẫu thuật

• Gãy không vững 
• Vị trí khớp không đúng vị trí giải phẫu 
• Nắn kín thất bại 
• Gãy di lệch 
• Mặt khớp kênh

• Chọn thời điểm nắn khớp thích hợp khi có tổn thương da

Theo ykhoacenter