Sỏi acid uric là gì? Sỏi acid uric ở hệ tiết niệu.

Sỏi acid uric là gì?

Sỏi axit uric là một trong bốn loại sỏi thận chính, bao gồm sỏi canxi (calcium oxalate và calcium phosphate), sỏi struvite và sỏi cystine. Một sỏi thận là một khối cứng do các khoáng chất kết tinh hình thành trong thận hoặc ở đường tiết niệu.

Sỏi acid uric có phổ biến không?

Người ta ước tính rằng cứ 10 người sẽ có một người mắc sỏi thận loại này hay loại khác vào một thời điểm nào đó trong cuộc sống. Vào cuối những năm 1970, khoảng 3,8% dân số có sỏi thận, nhưng con số này hiện đã tăng lên khoảng 8,8% dân số. Ở nam giới, nguy cơ suốt đời là khoảng 19%; ở phụ nữ là 9%. Thông thường, tỷ lệ mắc sỏi thận đầu tiên xảy ra sau tuổi 30. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp xảy ra sớm hơn, một số trường hợp ở trẻ em dưới 5 tuổi.

Nguyên nhân gây ra sỏi acid uric?

• Sỏi axit uric hình thành khi nồng độ acid uric trong nước tiểu quá cao và / hoặc nước tiểu quá axit (pH dưới 5,5) một cách thường xuyên. Độ axit cao trong nước tiểu có liên quan đến các nguyên nhân sau:
• Các vấn đề liên quan đến rối loạn di truyền dẫn đến chuyển hóa bất thường acid uric hoặc protein trong chế độ ăn uống có thể làm tăng acid trong nước tiểu. Bất thường này có thể gặp trong một số bệnh lý như bệnh gút, do mức độ cao của acid uric trong máu và tích tụ các tinh thể urat trong khớp.
• Axít uric có thể là kết quả của chế độ ăn nhiều purin, đặc biệt là protein động vật như thịt bò, thịt gia cầm (thịt gà, vịt,…), thịt lợn, trứng và cá. Mức độ cao nhất của purines được tìm thấy trong các loại nội tạng động vật, ví dụ như gan và cá. Ăn nhiều protein động vật có thể làm axit uric tích tụ trong nước tiểu. Axit uric có thể tự lắng xuống và tạo thành sỏi hoặc kết hợp với canxi để tạo thành sỏi. Cần lưu ý rằng chế độ ăn uống của một người không phải là nguyên nhân duy nhất của sỏi acid uric. Một người khác có thể ăn cùng một chế độ ăn uống và không có bất kỳ vấn đề gì vì họ không có các yếu tố làm dễ phát triển sỏi acid uric.
• Có sự gia tăng nguy cơ sỏi acid uric ở những người béo phì hoặc tiểu đường.
• Bệnh nhân hóa trị liệu dễ bị sỏi uric.

Tinh thể urat, thành phần chủ yếu của sỏi acid uric (nhuộm bằng thuốc nhuộm fluorescen)

Các triệu chứng của sỏi acid uric là gì?

Tất cả các loại sỏi thận đều có các triệu chứng tương tự nhau, bao gồm một hoặc nhiều triệu chứng sau đây:

• Đau ở lưng dưới, hai bên, bụng hoặc háng; cơn đau là kết quả của kích thích hoặc tắc nghẽn bên trong thận hoặc hệ tiết niệu. (Các viên sỏi có thể ma sát với thành hệ tiết niệu hoặc gây tắc nghẽn dẫn đến ứ nước tiểu và làm căng các ống dẫn niệu, cả hai cơ chế này có thể cùng phối hợp và gây đau ở bệnh nhân sỏi hệ tiết niệu).
• Đái ra máu
• Buồn nôn hoặc nôn mửa
• Sốt và ớn lạnh.
• Nước tiểu có mùi hôi hoặc có mủ trong nhiễm trùng đường tiết niệu.

Chẩn đoán sỏi acid uric

• Khai thác tiền sử, bệnh sử.
• Khám lâm sàng, tìm các triệu chứng cơ năng và thực thể.
• Có thể sử dụng chụp X quang hoặc các xét nghiệm hình ảnh khác có thể biết được kích thước, số lượng và vị trí của sỏi.
• Có trường hợp bệnh nhân đái ra sỏi (thường là sỏi nhỏ, kích thước dưới 5mm), gửi nó đến một phòng thí nghiệm để phân tích có thể xác định được loại sỏi. Biết được loại sỏi gì sẽ có ích trong việc điều trị và phòng ngừa. Vì việc điều trị các loại sỏi khác nhau là không giống nhau.
• Sỏi có thể được loại bỏ khỏi thận hoặc đường tiết niệu bằng các kỹ thuật phẫu thuật xâm lấn tối thiểu sau đây:
• Tán sỏi ngoài cơ thể liên quan đến việc phá vỡ đá thông qua sóng xung kích bên ngoài mà không cần xâm nhập vào cơ thể.
• Một ống nội soi nhỏ được sử dụng để đưa vào niệu quản và / hoặc thận qua niệu đạo và phá vỡ viên đá bằng tia laser. Các mảnh đá sau đó có thể được loại bỏ bằng một chiếc giỏ nhỏ.
• Những viên sỏi thận lớn có thể được cắt bỏ qua thủ thuật lấy sỏi thận (PCNL) qua da, bao gồm làm rạch 1cm ở phía sau và loại bỏ sỏi thông qua một đường hầm, trực tiếp vào thận.
• Việc thu thập nước tiểu trong khoảng thời gian 24 giờ có thể xác định các thành phần bất thường trong nước tiểu và lượng nước tiểu mỗi ngày. Nếu lượng nước tiểu quá thấp, bệnh nhân sẽ được khuyến khích uống nhiều nước hơn để đạt được lượng nước tiểu mục tiêu là 2,5L / ngày.

Điều trị sỏi acid uric

• Sỏi có đường kính nhỏ hơn 5 mm có thể ra ngoài trong khi đi tiểu. Quá trình này có thể mất tối đa ba tuần. Ngay cả khi viên sỏi đã ra ngoài thì điều quan trọng là phải điều trị để ngăn chặn sự hình thành sỏi nhiều hơn. Việc sử dụng các loại thuốc được gọi là thuốc chẹn alpha có thể làm dễ cho các viên sỏi nằm ở niệu quản dưới được đái ra ngoài. (Do thuốc làm giãn một phần niệu quản).
• Lưu ý là có một số loại thuốc có thể làm tan sỏi acid uric (cơ thế là làm kiềm hóa nước tiểu) tuy nhiên phải điểu trị lâu dài (1,5 đến 2 năm), nhưng hiệu quả không cao (khoảng 40% trường hợp có thể khỏi) và chỉ áp dụng trong trường hợp sỏi nhỏ.
• Uống nhiều nước là bước quan trọng nhất trong điều trị. Lượng chất lỏng cao hơn làm giảm nồng độ của các khoáng chất trong nước tiểu, và việc đi tiểu có thể tống các viên sỏi ra ngoài. Khuyến cáo lượng nước uống hằng ngày để sản xuất được 2,5 lít nước tiểu/ngày là khoảng 3 lít (3,1 lít) mỗi ngày, vì một số có thể bị mất thông qua mồ hôi, đặc biệt là trong thời tiết nóng hoặc do công việc hoặc tập thể dục.
• Tất cả các loại chất lỏng được tính vào lượng nước uống, nhưng chất lỏng tốt nhất để uống là nước. Nước cứng có hàm lượng canxi cao và nước mềm với hàm lượng natri cao là tốt nhất để tránh vì chúng bổ sung thêm khoáng chất vào nước tiểu.
• Trong trường hợp viên sỏi lớn, chặn dòng chảy của nước tiểu, gây nhiễm trùng, thì có thể tiến hành phẫu thuật sau khi đã kiểm soát ổ nhiễm khuẩn.

Tham khảo:

1. Uric Acid Stones From Clevelandclinic.org
2. Uric Acid Stones From The University of Chicago.

Mọi ý kiến đóng góp, đánh giá hay thắc mắc xin mọi người hãy bình luận ở ô bình luận bên dưới (có thể sử dụng bình luận của blogger hoặc facebook).